Η διπλωματία των κατασκόπων

Mε μια λακωνική επιστολή προς τη Βουλή, μόλις 30 λέξεων, ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως Λουκάς Λουκά παραδέχεται εμμέσως το αλισβερίσι που στήθηκε το 2010, με Ρωσία και ΗΠΑ, όταν η Κύπρος βρέθηκε στη μέση ενός ανελέητου κυνηγητού για σύλληψη Ρώσου κατασκόπου που κατάφερε να διαφύγει από το αμερικανικό έδαφος. Σχετικά με τον χειρισμό της υπόθεσης από τον Πρόεδρο Χριστόφια, οι απόψεις εξακολουθούν να διίστανται.... 

Από τη μια ο Ρώσος κατάσκοπος φυγαδεύτηκε από τη Λάρνακα και από την άλλη παραδόθηκε στους Αμερικανούς όλο το υλικό-προϊόν κατασκοπείας και όχι μόνο, που είχε στην κατοχή του.

Η εξέλιξη άφησε σαφώς ικανοποιημένο το Κρεμλίνο που απέτρεψε τη σύλληψη του κατασκόπου του. Δεν είχαν όμως την ίδια τύχη και οι συνεργάτες του. Το FΒΙ κατάφερε να εξαρθρώσει μετά από παρακολουθήσεις που κράτησαν χρόνια σε διάφορες Πολιτείες της Αμερικής, το δίκτυο των Ρώσων κατασκόπων που δρούσε για δεκαετίες σε αμερικανικό έδαφος. Αιτία για να αχθεί το θέμα ενώπιον της Βουλής, ξύνοντας έτσι παλαιές πληγές, αποτέλεσε γραπτό ερώτημα που απηύθυνε μέσω της κοινοβουλευτικής οδού, στις 19/4/2012, ο βουλευτής των Οικολόγων Γιώργος Περδίκης.

Συγκεκριμένα, ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως Λουκάς Λουκά κλήθηκε να πληροφορήσει τη Βουλή κατά πόσον έχουν παραδοθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες των ΗΠΑ ο υπολογιστής του Ρώσου πράκτορα και τα ταξιδιωτικά του έγγραφα, τα οποία κατασχέθηκαν από τις κυπριακές Αρχές. Η γραπτή απάντηση του κ. Λουκά έφτασε στο Κοινοβούλιο τρεις εβδομάδες μετά και συγκεκριμένα στις 10/5/2012 και επιβεβαιώνει το γεγονός: «Σας πληροφορώ ότι μετά από γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας παραδόθηκαν τον Ιούλιο του 2010 στις αρμόδιες Αρχές των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής τα τεκμήρια που κατασχέθηκαν κατά τη σύλληψή του (μεταξύ αυτών και ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής).»

Ο 54χρονος Ρώσος κατάσκοπος με το όνομα Κρίστοφερ Ρόμπερτ Μέτσος, που όπως διαπιστώθηκε εκ των υστέρων, ανήκει σε 5χρονο παιδί που απεβίωσε στον Καναδά, έφυγε κυνηγημένος από τις ΗΠΑ μετά την εξάρθρωση του ρωσικού δικτύου κατασκοπείας από το FΒΙ, τον Ιούνιο του 2010. Ο Μέτσος βρισκόταν στην Κύπρο από τις 17/6/2010 και συνελήφθη στο αεροδρόμιο της Λάρνακας δύο εβδομάδες αργότερα, μετά από αίτημα της Ιντερπόλ, ενώ ετοιμαζόταν να επιβιβαστεί σε πτήση με προορισμό τη Βουδαπέστη. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας παρουσιάστηκε στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λάρνακας όπου αποφασίστηκε να αφεθεί ελεύθερος με εγγύηση 33.000 δολαρίων. Μόλις αφέθηκε ελεύθερος, εξαφανίστηκαν τα ίχνη του. Τον Μέτσο έψαχναν Αμερικανοί πράκτορες που μπλόκαραν τα οδοφράγματα ενώ παρακολουθούσαν από το κτήριο της πρεσβείας τους στη Λευκωσία, τις κινήσεις στη ρωσική πρεσβεία που βρίσκεται απέναντί τους. Μάταια, όμως. Ο Μέτσος εξαφανίστηκε.

Αποτέλεσμα ήταν να προκληθεί διπλωματικό επεισόδιο, με το Στέιτ Ντιπάρμεντ να επιρρίπτει ευθύνες στην Κυπριακή Δημοκρατία για την εξέλιξη. Ο εκπρόσωπος Τύπου του Στέιτ Ντιπάρμεντ, Ρ. J. Crowley, δήλωσε, μεταξύ άλλων: «Είμαστε απογοητευμένοι από το γεγονός ότι ο Κρίστοφερ Μέτσος αφέθηκε ελεύθερος με εγγύηση μετά τη σύλληψή του στην Κύπρο. Όπως φοβόμασταν, αν του δινόταν η ευκαιρία να διαφύγει θα το έκανε και το έκανε». Η Κυβέρνηση Χριστόφια προσπάθησε να εξευμενίσει τους Αμερικανούς, παραδίδοντάς τους, όλα τα υπάρχοντα του Μέτσος που κατασχέθηκαν από την Αστυνομία με τη σύλληψή του. Μεταξύ αυτών και ο περιβόητος ηλεκτρονικός υπολογιστής του Ρώσου κατασκόπου. Καταβλήθηκαν προσπάθειες από υπηρεσίες της Δημοκρατίας να σπάσουν τους κωδικούς προκειμένου να εξασφαλίσουν πρόσβαση στο περιεχόμενο του ηλεκτρονικού υπολογιστή του Μέτσος. Δεν έχει, όμως, γίνει γνωστό εάν τελικά τα κατάφεραν. Τελικά, ο Μέτσος παρέμεινε το μοναδικό μέλος του ρωσικού δικτύου κατασκοπείας που δεν συνελήφθη.

Η εξάρθρωση του ρωσικού δικτύου κατασκοπείας οδήγησε στις 10/7/2010 στη μεγαλύτερη ανταλλαγή κατασκόπων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ανταλλαγή των κατασκόπων, 10 Ρώσοι και τέσσερεις Αμερικανοί, έγινε στη Βιέννη. Σύμφωνα με το FΒΙ, ο Μέτσος και οι άλλοι Ρώσοι κατάσκοποι προσπαθούσαν να συλλέξουν πληροφορίες για τα πυρηνικά όπλα των ΗΠΑ, την εξωτερική πολιτική της χώρας και για πολιτικά πρόσωπα.

Δράση της Μοσάντ σε Ζύγι και Λευκωσία 

Eάν καταφύγει κάποιος στα χρονοντούλαπα της πρόσφατης κυπριακής ιστορίας, θα διαπιστώσει ότι η Κύπρος βρισκόταν πάντοτε στο σταυροδρόμι της διεθνούς κατασκοπείας. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση κατασκόπων για την οποία οι σχέσεις Κύπρου και Ισραήλ έφτασαν στην κόψη του ξυραφιού, αφορά στη σύλληψη δύο Ισραηλινών πρακτόρων της Μοσάντ στις 7/11/1998 στο Ζύγι. Για τη συγκεκριμένη υπόθεση, ο «Φιλελεύθερος» έγραψε, τότε, τα εξής: 

Udi Hargov και Igal Damari.

Μετά από πληροφορίες που έδωσε εστιάτορας της περιοχής, άνδρες της ΚΥΠ συνέλαβαν επ’ αυτοφώρω τους Χάργκοφ Ούντι, 37 χρόνων και Νταμάρι Ιγκάλ, 49 χρόνων για κατασκοπεία δραστηριοτήτων της Εθνικής Φρουράς. Οι συγκεκριμένοι, όπως διαπιστώθηκε, μεταξύ 15/10 και 6/11/1998 στο Ζύγι συνέλεγαν πληροφορίες σχετικά με την άμυνα της Κυπριακής Δημοκρατίας, τις κατέγραφαν και τις διαβίβαζαν σε ξένη χώρα μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή. Οι πράκτορες της ΚΥΠ που παρακολουθούσαν τις κινήσεις τους, πήγαν στο διαμέρισμά τους λίγο μετά τα μεσάνυχτα και κτύπησαν την πόρτα. Τους άνοιξε ο πιο νεαρός, με το ξυρισμένο κεφάλι. Ο σύντροφός του έτρεξε να σβήσει τον ανιχνευτή συχνοτήτων που βρισκόταν στο δωμάτιό του και ήταν συνδεδεμένος με μαγνητόφωνο, καταγράφοντας επικοινωνία μεταξύ ενός μεταγωγικού πλοίου που θα εκφόρτωνε οπλισμό στο παραπλήσιο λιμάνι του Βασιλικού και αυτών που ανέμεναν το φορτίο στη στεριά. Ο τότε αρχηγός της Εθνικής Φρουράς στρατηγός Δημήτριος Δήμου αποκάλυψε λίγες ώρες μετά το περιστατικό, ότι τις μέρες που προηγήθηκαν της σύλληψης των δύο, η Ε.Φ. είχε σοβαρή δραστηριότητα στην περιοχή. Πέραν των δύο υπερσύγχρονων ανιχνευτικών συχνοτήτων, η Αστυνομία εντόπισε στο διαμέρισμα των πρακτόρων της Μοσάντ έναν φορητό ηλεκτρονικό υπολογιστή, σκληρούς δίσκους και δισκέτες, καθώς και φορητά τηλέφωνα GSΜ. Βρέθηκαν επίσης τουριστικοί χάρτες με σημειωμένες διάφορες τοποθεσίες, οι οποίες συμπίπτουν με ευαίσθητες στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Οι δύο πράκτορες είχαν αρνηθεί την κατηγορία της κατασκοπείας, όπως και η κυβέρνησή τους, όμως λίγα 24ωρα μετά, ο τότε Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπ. Νετανιάχου είχε παραδεχθεί δημοσίως ότι ήταν πράκτορες της Μοσάντ και από τις πρώτες ημέρες άρχισαν να ασκούν πιέσεις στην κυπριακή κυβέρνηση για να τους αφήσει ελεύθερους. Οι αφόρητες πιέσεις προς την κυβέρνηση Γλαύκου Κληρίδη απέδωσαν καρπούς λίγους μήνες αργότερα και με επίκληση το εθνικό συμφέρον, οι πράκτορες της Μοσάντ αφέθηκαν ελεύθεροι. Σύμφωνα με την ΚΥΠ, η αποστολή των Ισραηλιτών πρακτόρων ήταν ο εντοπισμός των πυραύλων S-300 στη φάση της μεταφοράς τους από τη Ρωσία. 

Yποκλοπές τηλεφώνων

Η δραστηριότητα των Ισραηλινών πρακτόρων στην Κύπρο πάει πολύ πίσω. Το 1975 συνελήφθησαν στο Σταυροβούνι τρεις Ισραηλινοί κατάσκοποι, δύο άνδρες και μια γυναίκα, οι οποίοι, φωτογράφιζαν και βιντεοσκοπούσαν το στρατόπεδο της 35ης Μοίρας Καταδρομών. Το 1991 η Μοσάντ έκανε μία ακόμη αποτυχημένη επιχείρηση. Τέσσερα στελέχη της, τρεις άνδρες και μια γυναίκα συνελήφθησαν από Κύπριο αστυνομικό ενώ προσπαθούσαν να εγκαταστήσουν μηχανισμό υποκλοπής τηλεφωνικών συνδιαλέξεων στην πολυκατοικία που στέγαζε την ιρανική πρεσβεία, στην οδό Σανταρόζα – σήμερα λεωφόρο Σπύρου Κυπριανού δίπλα από τον αστυνομικό σταθμό Λυκαβητού. 

Αυτοκτόνησε ή τον δολοφόνησαν;

Μία ακόμη γκρίζα ιστορία κατασκοπείας εικάζεται ότι κρύβεται πίσω από τον θάνατο του στρατιωτικού ακολούθου Αντισυνταγματάρχη Τόμας Μούνεϊ που υπηρετούσε στην αμερικανική πρεσβεία της Λευκωσίας. Το πτώμα του βρέθηκε με τομές στον λαιμό σε απομακρυσμένη περιοχή του Ορκόντα, στις 28/6/2007. Έγινε λόγος για «προσωπική τραγωδία» και για οικογενειακά προβλήματα που οδήγησαν τον Μούνεϊ στην αυτοκτονία. Η άλλη εκδοχή αναφέρει ότι πίσω από τον θάνατό του βρίσκεται το ιρανικό υπουργείο Πληροφοριών και Ασφάλειας που «καθάρισε» τον Αμερικανό διπλωμάτη σε αντίποινα για την απομάκρυνση Ιρανού κατασκόπου από την Τουρκία.

Σύλληψη στο κέντρο της πρωτεύουσας

Η υπόθεση Μέτσος δεν είναι η μοναδική στην Κύπρο, τουλάχιστον από τις υποθέσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας από τις δικαστικές αίθουσες και αφορούν τον πόλεμο των κατασκόπων που μαίνεται μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον. Το 1997, ο υψηλά ιστάμενος αξιωματούχος της CΙΑ Χάρολντ Νίκολσον καταδικάστηκε για κατασκοπεία υπέρ των Ρώσων και οδηγήθηκε σε ομοσπονδιακή φυλακή του Όρεγκον. Αφού πρώτα παραδέχθηκε τις κατηγορίες για αποκάλυψη ταυτοτήτων συναδέλφων του αξιωματικών της CΙΑ στους Ρώσους. Παρά την καταδίκη του, ο Νίκολσον δεν εγκατέλειψε ποτέ την ιδιότητα του Ρώσου κατασκόπου. Μύησε τον τότε 24χρονο γιο του Νέιθαν στα μυστικά της κατασκοπείας από το κελί του, αρχής γενομένης το 2006 και τον βοήθησε να συναντήσει Ρώσους συνδέσμους στο Μεξικό, το Περού και την Κύπρο, προκειμένου να τους δώσει πληροφορίες που θα βοηθούσαν Ρώσους κατασκόπους να αποφύγουν τη σύλληψη. Ο γιος Νίκολσον συνελήφθη από Αμερικανούς πράκτορες έξω από γνωστό εστιατόριο στο κέντρο της Λευκωσίας, με αρκετές χιλιάδες δολάρια σε μετρητά στην κατοχή του, τα οποία προηγουμένως, φέρεται να παρέλαβε σε τσάντα από άγνωστα πρόσωπα. Η σύλληψη του Νέιθαν Νίκολσον στην Κύπρο έγινε γνωστή, μήνες μετά, μέσα από τη δικογραφία που ετοιμάστηκε στις ΗΠΑ.

Φιλελεύθερος

(σ.σ. Strategyreports: Η δράση της ισραηλινής Μοssad στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας φυσικά δεν περιορίζεται μόνο στη συλλογή πληροφοριών. Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για την εκτέλεση κεκαλυμμένων επιχειρήσεων με αποκορύφωμα τα συμβάντα της 15ης Φεβρουαρίου 1988 με τη δολοφονία τριών υψηλόβαθμων στρατιωτικών στελεχών της PLO από έκρηξη παγιδευμένου αυτοκινήτου στη Λάρνακα και την ολοσχερή καταστροφή του πλοίου Sol Phryne από έκρηξη μαγνητικής νάρκης στη Λεμεσό).

strategyreports