Πλησιάζει το τέλος τους;

Του Jagdish Keshav

για την εφημερίδα Pravda

Καθώς γράφεται αυτό το άρθρο, πολλά πράγματα συμβαίνουν γύρω μας. Κάποια από αυτά είναι ορατά και κάποια όχι.Κάτι αναπάντεχο συνέβη πρόσφατα και μας θύμισε άλλες εποχές. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν αρνήθηκε να παραστεί στην σύνοδο κορυφής του G8 στο Καμπ Ντέιβιντ και αντ' αυτού έστειλε τον φίλο και δεξί του χέρι, τον Ντμίτρι Μεντβέντεφ, να αναλάβει να εκπροσωπήσει τη Ρωσία....

Μας θύμισε κάπως την ψυχροπολεμική εποχή και πιστεύω πως δεν κάνουμε λάθος. Το μήνυμα που πέρασε στην σύνοδο είναι: "Η Ρωσία είναι ισχυρή, γίνεται συνεχώς ισχυρότερη και καλό θα ήταν να το συνειδητοποιήσετε". Είχε αποτέλεσμα αυτό; Μάλλον. Ο Μπαράκ Ομπάμα απάντησε με την ανακοίνωση της απουσίας του από τη σύνοδο του APEC που θα πραγματοποιηθεί στο Βλαδιβοστόκ. Πού οδηγούμαστε, επομένως;

Στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, οι χώρες BRICS οργάνωσαν μια συνάντηση κορυφής στο Νέο Δελχί. Οι υπουργοί Οικονομικών που εκπροσώπησαν αυτές τις ανερχόμενες οικονομίες συνέταξαν και συμφώνησαν σε ένα ψήφισμα που αναμφίβολα περιέχει κάποιο δυσοίωνο μήνυμα για τον κόσμο των χρηματοπιστωτικών αγορών. Το σημερινό ΙRC (διεθνές αποθεματικό νόμισμα), δηλαδή το δολάριο ΗΠΑ, υποβιβάστηκε σε άγνωστο μέχρι στιγμής βαθμό, καθώς οι υπουργοί της ομάδας BRICS αποφάσισαν ότι από τώρα και στο εξής το εμπόριο μεταξύ τους θα πρέπει να διεξάγεται στα αντίστοιχα νομίσματά τους και όχι στο δολάριο ΗΠΑ.

Οι οικονομίες αυτών των 5 χωρών (Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας, Κίνας και της νεοεισερχόμενης στην ομάδα, Νότιας Αφρικής), ελέγχουν ήδη πάνω από το 40% της σημερινής παγκόσμιας οικονομίας. Έτσι, όταν θα εφαρμοστεί τελικά η εν λόγω απόφαση να αγνοηθεί το (κάποτε) παντοδύναμο δολάριο ΗΠΑ, θα ακουστούν δυνατές βροντές στη Wall Street και την Bond Street, όπου παίρνει σχήμα και εκτελείται ο σχεδιασμός της σημερινής εικόνας του κόσμου.

Υπάρχει πιθανότητα, εκτός από τη διαμόρφωση ενός πολιτικού μπλοκ, η ομάδα BRICS να προχωρήσει ένα βήμα πιο πέρα. Και αυτό το βήμα δεν θα είναι η επέκταση των τυχόν πολιτιστικών ανταλλαγών μεταξύ τους, αλλά ίσως μια συμμαχία αμυντικού τύπου, της οποίας η πλατφόρμα προφανώς θα διαφέρει από εκείνη πάνω στην οποία οικοδομήθηκε το ΝΑΤΟ. Παρά την γεωγραφική απόκλιση μεταξύ των χωρών της ομάδας BRICS, η πολιτική βούληση δεν αποκλείεται στο μέλλον να καθορίσει αποφασιστικά την πορεία της νέας αυτής συμμαχίας.

Φυσικά, αυτές οι 5 χώρες είναι ήδη υπολογίσιμες περιφερειακές δυνάμεις, όχι μόνο σε οικονομικό αλλά και σε αμυντικό επίπεδο. Εάν και εφ' όσον συμβεί αυτό, ο μονοπολικός κόσμος στον οποίο ζούμε, και ο οποίος έχει γίνει αιτία να βιώσουμε τρομακτικές μονομερείς στρατιωτικές επεμβάσεις, που έχουν κοστίσει τη ζωή σε πολλές χιλιάδες ανθρώπους, ίσως να ζει τις τελευταίες του ημέρες.

Οι ιμπεριαλιστικές ενέργειες των λίγων χωρών που κάποτε κυριάρχησαν στον πλανήτη, των πρώην αποικιοκρατικών δυνάμεων, δεν αποκλείεται σύντομα να γίνουν παρελθόν. Γιατί και στις αυτοκρατορίες δύει κάποτε ο ήλιος και γκρεμίζει τα όνειρα των επίδοξων σχεδιαστών νέων αυτοκρατοριών.

Το χρονικό αυτό σημείο θα τυπωθεί σαν σύνθημα με έντονα γράμματα και θα αποτελέσει σημείο αναφοράς, για όλους όσους θα ενδιαφερθούν να το διαβάσουν και να το κατανοήσουν. Και πιστέψτε με, όσα γράφω δεν είναι καθόλου ευσεβείς πόθοι ενός υποσιτισμένου υποτελούς πολίτη μιας στερημένης τριτοκοσμικής χώρας, που δοκίμασε την βία του μαστίγιου ενός αφέντη για δεκαετίες. Είναι μια πραγματικότητα που εγγυώνται για το μέλλον οι δυνάμεις της φύσης. Η φύση, ξέρετε, έχει κάποιους νόμους που προβλέπουν την εξισορρόπηση ορισμένων προοπτικών.

Τη στιγμή αυτή, σε κάποιο άλλο γεωγραφικό πλάτος και μήκος, η Ευρώπη βιώνει μία πρωτόγνωρη ταραχώδη εμπειρία, εξ ολοκλήρου κατασκευασμένη από κάποιους κύκλους. Οι τραπεζίτες με έδρα το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, αλλά και η διαβόητη βδέλλα, γνωστή με την ονομασία ΔΝΤ, είναι οι κύριοι φορείς που εμπλέκονται σε αυτήν.

Η λιτότητα επιβάλλεται με την βία στην εργατική τάξη της Ευρώπης, ενώ ώρα με την ώρα η ελίτ και οι πλούσιοι ευημερούν όλο και περισσότερο. Το χάσμα διευρύνεται συνεχώς, σε άκρως επικίνδυνο βαθμό, και αυτό μπορεί να οδηγήσει κάποιες περιοχές της Ευρώπης στο χάος και την αναρχία, εμπειρίες πρωτόγνωρες για τις χώρες αυτές.

Για παράδειγμα, η Ελλάδα βρίσκεται σε μια ιστορικής σημασίας πορεία, που ή θα την αναγκάσει να παραμείνει εντός της ευρωζώνης, ή θα την υποχρεώσει να βγει από αυτήν. Αν το τελευταίο γίνει πραγματικότητα, τότε όλα τα χρέη που οφείλει στις ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες και το ΔΝΤ θα πρέπει να διαγραφούν.

Η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιταλία παρακολουθούν τις εξελίξεις σίγουρα με αγωνία, αφού και οι ίδιες αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τις οικονομίες τους. Αλλά δεν εξαιρούνται και οι κάποτε τρανοί μονάρχες του πλανήτη!

Ο δείκτης της ύφεσης στη Βρετανία έχει διαμορφωθεί σε διψήφιο αριθμό. Για αρκετό καιρό οι βρετανικές αρχές τηρούσαν σιωπή, αλλά πρόσφατα το ανακοίνωσαν δημόσια.

Για τη Γαλλία τα πράγματα δεν είναι καλύτερα. Με τον Φρανσουά Ολάντ πλέον στο τιμόνι, η γαλλική πολιτική είναι προσανατολισμένη περισσότερο προς την ανάπτυξη παρά τις περικοπές, τηρώντας τα μέτρα λιτότητας που το ΔΝΤ και οι τράπεζες προωθούν.

Σήμερα, επομένως, βρισκόμαστε λίγα βήματα πριν να συμβεί το αναπόφευκτο. Το ευρώ όπως το ξέρουμε μπορεί να υποστεί κατάρρευση και το ίδιο ισχύει για το δολάριο ΗΠΑ. Αυτό αφήνει πολλούς να αναρωτώνται για το τι θα επακολουθήσει. Με τον τρόπο που διαμορφώνουν την πραγματικότητα αυτά τα δεδομένα, θα δούμε ένα τέλος στην ηγεμονική στάση των πρώην αποικιοκρατών μια για πάντα;

Και μια και μιλάμε για την παγκοσμιοποίηση, να πούμε ότι όντως πέτυχε τους στόχους της κατά κάποιο τρόπο. Έκανε τον κόσμο μικρότερο, ειδικά για λίγους. Ο εταιρικός κόσμος εμπόρων ήταν αυτός που επωφελήθηκε περισσότερο, έχοντας βρει και ανοίξει νέες εμπορικές διόδους, πράγμα που του έδωσε τη δυνατότητα να έχει πρόσβαση σε κάθε γωνιά του μεγαλύτερου μέρους του κόσμου

Το φαινόμενο που ονομάστηκε "παγκοσμιοποίηση" δημιούργησε, πάνω απ' όλα, καταναλωτισμό στους πολίτες, αλλά δεν έφερε κανένα κοινωνικό ή οικονομικό όφελος για κανένα. Τώρα, με την αναπόφευκτη κατάρρευση και καταστροφή του διεθνούς νομίσματος (του δολαρίου), το φαινόμενο αυτό δεν θα αργήσει να αποτελέσει ιστορικό παρελθόν.

Αυτό δεν σημαίνει, φυσικά, ότι απομιμήσεις αυτού του φαινομένου δεν θα μείνουν ως έχουν. Τα μπλοκ εμπορικών συναλλαγών που δημιουργήθηκαν στη Νότια Αμερική, αλλά και στην Ασία και την Αφρική θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν.

Αυτό θα έχει ως συνέπεια την περαιτέρω απομόνωση της Ευρώπης και των ΗΠΑ, έτσι όπως θα έχει διαμορφωθεί η μελλοντική εικόνα του κόσμου. Οι χώρες της Νότιας ή Λατινικής Αμερικής, π.χ., έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν είναι πλέον υποχρεωμένες να εξαρτώνται από την αμερικανική βοήθεια, το εμπόριο ή ο,τιδήποτε άλλο για τα αναπτυξιακά σχέδια τους.

Είναι όντως γεγονός ότι οι τοπικές οικονομίες της Βραζιλίας, της Αργεντινής, της Βενεζουέλας, της Βολιβίας και της Νικαράγουας, ανάμεσα σε άλλες, έχουν αποτολμήσει να πορευθούν σε ένα διαφορετικό μονοπάτι που τις ενώνει και τις προστατεύει από την πάλαι ποτέ κυριαρχία των ΗΠΑ και των πολιτικών της απέναντί τους. Οι οικονομίες τους έχουν σημειώσει ανάκαμψη, επικεντρώνονται περισσότερο στην κοινωνικο-οικονομική ευημερία των πολιτών τους, σε αντίθεση με ό,τι ίσχυε στο παρελθόν. Έχουμε πλέον μια σαφή εικόνα του τι συμβαίνει σε πολλά μέρη του κόσμου.

Για να συνοψίσουμε το όλο θέμα, η νέα παγκόσμια τάξη που οραματίζονταν οι πρώην αποικιοκρατικές δυνάμεις μοιάζει να εξελίσσεται σε κάτι διαφορετικό. Μια διαφορετική νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων όπου η δικαιοσύνη, η ισότητα και η αδελφοσύνη μεταξύ των εθνών θα είναι το ζητούμενο, μπορεί σύντομα να γίνει γεγονός σε αυτή τη γενιάς, που σίγουρα θα ανοίξει νέους ορίζοντες για την επόμενη.

Οι ισχύς και οι αρμοδιότητες αυτού του μονοπολικού κόσμου, και μόνο από απογοήτευση ή απελπισία, είναι πιθανό να συρρικνωθούν.

Και ήδη διαφαίνεται ότι αυτό που επιδιώκουν οι μεγάλες δυνάμεις στη Συρία δεν πρόκειται να εξελιχθεί σε άλλη μια ανθρωπιστική τραγωδία όπως συνέβη στην περίπτωση του Ιράκ και της Λιβύης. Γιατί οι δυνάμεις που αντιπαλεύουν αυτές τις επιδιώξεις των ισχυρών είναι κατά πολύ ισχυρότερες. Αυτή τη φορά δεν θα επιτρέψουν να συμβούν όσα είδαμε στο πρόσφατο παρελθόν: να αποδεκατίζονται δύο κυρίαρχα έθνη, να έχουν σκοτωθεί χιλιάδες αθώοι πολίτες, και όλα αυτά στο όνομα της ηγεμονίας, του πετρελαίου και της απληστίας!