Η έννοια του κάλλους στην αρχαία Ελλάδα

Ζούμε σε μία εποχή, που η εξωτερική εμφάνιση αποτελεί ίσως το κυρίαρχο θέμα που απασχολεί καθημερινά όχι μόνο τις γυναίκες αλλά και τους Άνδρες.Πολλές φορές μάλιστα είμαστε διατεθειμένοι να ξοδέψουμε ιλιγγιώδη ποσά σε προϊόντα ή υπηρεσίες που υπόσχονται να βελτιώσουν τόσο την εμφάνιση του προσώπου όσο και του σώματός μας…

Φυσικά ο λόγος είναι ότι μία ωραία εμφάνιση, όχι μόνο δεν περνάει ποτέ απαρατήρητη, αλλά αντιθέτως πολλές φορές αποτελεί το διαβατήριο που μπορεί να μας οδηγήσει με μεγαλύτερη ευκολία στην επίτευξη ενός στόχου μας.

Έχουμε σκεφτεί όμως ποτέ ότι αυτή η συνεχής ενασχόλησή μας με την περιποίηση του προσώπου ή του σώματός μας, δηλαδή με τον ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ θα μπορούσε να αποτελεί εμπόδιο στην ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΨΥΧΙΚΟΥ ΜΑΣ ΚΟΣΜΟΥ;

Η Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία θεωρεί ότι το θέμα του Κάλλους είναι ίσως το βασικότερο θέμα με το οποίο μπορεί να ξεκινήσει ένας Άνθρωπος την ενασχόλησή του με την αναζήτηση στην ζωή μας κάτι περισσότερο από αυτό που αντιλαμβανόμαστε στον ΟΡΑΤΟ ΚΟΣΜΟ, όπου το Κάλλος αυτό παίζει αναμφισβήτητα έναν ΚΥΡΙΑΡΧΟ ΡΟΛΟ.

Με το θέμα του ΚΑΛΛΟΥΣ έχουν ασχοληθεί όλοι ανεξαιρέτως οι μεγάλοι Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι.

Ο Διογένης Λαέρτιος στο έργο του «Βίοι Φιλοσόφων», στο κεφάλαιο που εξιστορεί την ζωή και το έργο του Αριστοτέλη, προσπαθώντας να εξηγήσει την ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΚΑΛΛΟΥΣ, αναφέρει τις απόψεις πολλών κορυφαίων Φιλοσόφων.

Ένας άνθρωπος που επιθυμεί να προσεγγίσει την Αλήθεια προσπαθώντας να εφαρμόσει την γνωστή εντολή του Απόλλωνα «ΓΝΩΘΙΣΑΥΤΟΝ» είναι υποχρεωμένος να ασχοληθεί με την ΒΑΘΥΤΕΡΗ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΚΑΛΛΟΥΣ.

Ας γνωρίζουμε λοιπόν τις απόψεις των Αρχαίων Ελλήνων Φιλοσόφων, ξεκινώντας από τον Αριστοτέλη.

Ας παρακολουθήσουμε το εξαιρετικά λιτό αρχαίο κείμενο, έτσι ώστε να ερχόμαστε σε επαφή όχι μόνο με τις φιλοσοφικές απόψεις, αλλά και με την υπέροχη γλώσσα των προγόνων μας.

Μετά από την απόδοση του αρχαίου κειμένου, υπάρχουν τα σχετικά σχόλια που μπορούν να μας βοηθήσουν να αποκτήσουμε μία πλήρη εικόνα της έννοιας του κάλλους, η οποία ΙΣΩΣ ΜΑΣ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΝΑ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΟΥΜΕ κάποια πράγματα στην καθημερινή μας ζωή, που σήμερα τα θεωρούμε πρωτεύουσας σημασίας.

Όπως θα δούμε στην συνέχεια, οι μεγάλοι μας Φιλόσοφοι θεωρούν ότι πίσω από αυτήν την όμορφη εμφάνιση, κρύβονται πολλές παγίδες ακόμα και κίνδυνοι για τους ανθρώπους αυτούς που την διαθέτουν!

"τὸ κάλλος παντὸς ἔλεγεν ἐπιστολίου συστατικώτερον".

Ο Αριστοτέλης έλεγε για την εξωτερική ομορφιά ενός ανθρώπου, ότι αποτελεί το σημαντικότερο προσόν, πολύ περισσότερο και από την καλύτερη συστατική επιστολή.

Παρατηρούμε ότι ο Αριστοτέλης συμφωνεί απολύτως, στην άποψη την οποία θεωρήσαμε δεδομένη, δηλαδή ότι η εξωτερική ομορφιά ενός Ανθρώπου αποτελεί αδιαμφισβήτητα το μεγαλύτερο προσόν του.

Τόσο σημαντική είναι η ωραία εμφάνιση, που πολλές φορές θα μπορούσε ένας όμορφος Άνθρωπος χωρίς άλλα προσόντα να υπερτερήσει κάποιου άλλου λιγότερο όμορφου, ακόμα και αν ο δεύτερος διαθέτει πάρα πολλές γνώσεις!

"οἱ δὲ τοῦτο μὲν Διογένην φασὶν ὁρίσασθαι, αὐτὸν δὲ θεοῦ δῶρον εἰπεῖν εὐμορφίαν"·

Κάποιοι άλλοι λένε ότι ο Διογένης καθόριζε το κάλλος ως εξής: «Όποιος διαθέτει το κάλλος, νομίζει ότι έχει ένα δώρο θεού.»

Ο Διογένης με την σειρά του, δεν θεωρεί ότι η εξωτερική ομορφιά ενός ανθρώπου, θα μπορούσε να αποτελεί στην πραγματικότητα ένα «Δώρο θεού», γεγονός το οποίο θεωρούν, προφανώς λανθασμένα, όλοι αυτοί οι Άνθρωποι αυτοί που είναι όμορφοι και βλέπουν τις πόρτες να «ανοίγουν μπροστά στην ομορφιά τους»

Δηλαδή κάποιος που είναι αντικειμενικά είναι όμορφος, θα πρέπει να αντιληφθεί ότι αυτό το υποτιθέμενο προτέρημα, θα μπορούσε να αποβεί ως το μεγαλύτερο μειονέκτημα, στην προσωπική του εξέλιξη.

Θα μπορούσε να αποβεί ακόμα και επικίνδυνο, διότι μια ωραία εξωτερική εμφάνιση κάνει τον Άνθρωπο που την διαθέτει να πιστέψει ότι λόγω της ομορφιάς του είναι «κάποιος» ενώ στην πραγματικότητα, αν παραμείνει μόνο σε αυτό, δεν θα καταφέρει να κάνει απολύτως τίποτα στη ζωή του, δεν θα καταφέρει να προχωρήσει περισσότερο.

Διότι το φυσικό αποτέλεσμα αυτής της ομορφιάς είναι ο άνθρωπος αυτός, να μην προσπαθεί να εξελίξει τα Ψυχικά του χαρίσματα, αφού βλέπει συνήθως τις πόρτες ανοίγονται διάπλατα μπροστά του λόγω αυτής της όμορφης εξωτερικής του εμφάνισης.

"Σωκράτην δὲ ὀλιγοχρόνιον τυραννίδα"·

Η άποψη του Σωκράτη ήταν ότι αυτός που διαθέτει την εξωτερική ομορφιά, θα υποφέρει, όπως σε μία ολιγοχρόνια τυραννίδα.

Δηλαδή ,ο Σωκράτης πιστεύει ότι ένας όμορφος και εμφανίσιμος άνθρωπος, είναι δέσμιος αυτής της εικόνας του, για όσο χρονικό διάστημα διαθέτει αυτήν την όμορφη εμφάνιση.

Διότι, για όσο είναι νέος και όμορφος, μπορεί προφανώς να επηρεάσει το περιβάλλον του προς όφελός του, χωρίς να χρειαστεί να κάνει τίποτα άλλο.

Βεβαίως από την στιγμή που αναφερόμαστε στον Σωκράτη, θα μπορούσαμε συνειρμικά να ανατρέξουμε στο κλασικό παράδειγμα του Αλκιβιάδη, ο οποίος ήταν πολύ όμορφος εμφανισιακά, έτσι ώστε πράγματι να μπορεί να επηρεάζει προς όφελός του τους πάντες. Όπως γνωρίζουμε όμως, η «εσωτερική του ομορφιά», δηλαδή η ψυχική του εξέλιξη δεν συμβάδιζε με την εξωτερική, με αποτέλεσμα να του αποφέρει μεγάλη δυστυχία σχεδόν σε ολόκληρη την ζωή του και ένα πολύ άσχημο τέλος.

Σύμφωνα λοιπόν με τον Σωκράτη, η εξωτερική ομορφιά δεν θα μπορούσε να αποτελεί συνήθως εγγύηση για μια ευτυχισμένη ζωή, διότι ένας όμορφος άνθρωπος παραμένει δέσμιος αυτής της ομορφιάς του για τα χρόνια της νεότητας που θα διαρκέσει, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που είμαστε δέσμιοι σε ένα τυραννικό καθεστώς.

"Πλάτωνα προτέρημα φύσεως"·

Η άποψη του Πλάτωνα, για το ίδιο θέμα της εξωτερικής εμφάνισης, ήταν ότι η ομορφιά αποτελεί μόνο ένα φυσικό πλεονέκτημα, και τίποτε περισσότερο.

Δηλαδή ο Πλάτωνας θεωρεί ότι η όμορφη εξωτερική εμφάνιση ενός ανθρώπου, δεν μπορεί να επιφέρει από μόνη της κανένα ψυχικό ούτε νοητικό πλεονέκτημα. Δεν σχετίζεται σε καμμία περίπτωση με την εικόνα του εσωτερικού μας κόσμου.

Ο Πλάτωνας, αναφέροντας την λέξη «φύση» θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ότι αναφέρεται στην περίπτωση των ζώων, όπου η έννοια αυτή βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία.

Πράγματι μια όμορφη και συμπαθητική εξωτερική εμφάνιση είναι ιδιαιτέρως χρήσιμη μόνο για ένα ζώο, το οποίο στην περίπτωση που είναι όμορφο και συμπαθητικό, διαθέτει εναντίον κάποιων άσχημων ζώων «πλεονέκτημα φύσεως», καθώς γίνεται πολύ πιο εύκολα συμπαθές και αγαπητό, χωρίς να καταβάλλει την παραμικρή προσπάθεια, αλλά απλώς επιδεικνύοντας την όμορφη και καλοφτιαγμένη φύση του!

Γιώργος Χαραλαμπίδης