Ο Δούρειος Ίππος της συνεκμετάλλευσης

Γράφει ο Σταύρος Λυγερός

Η αλήθεια είναι πως η κυβέρνηση Ερντογάν επιχειρεί να εγκλωβίσει διπλωματικά την Αθήνα σε μια δυναμική διευθετήσεων, που θα προκύψουν από διμερείς διαπραγματεύσεις και όχι από την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου.

Πρέπει να ομολογήσουμε ότι ο Ερντογάν έχει πάρει κάτι από τη διπλωματική κομψότητα του Γιώργου Παπανδρέου. Μόνο που ο πρώτος χρησιμοποίησε το «win-win» για να προωθήσει τις επεκτατικές διεκδικήσεις της χώρας του, ενώ ο δεύτερος για να χρυσώσει το χάπι. Το σενάριο της συνεκμετάλλευσης, άλλωστε, είναι παλιό. Η Άγκυρα το σερβίριζε σαν εναλλακτική λύση στη διμερή διαφωνία για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας…

Ο Νταβούτογλου το ξανασερβίρισε προ καιρού, έχοντας δεδομένη την υποστήριξη της Ουάσιγκτον. Ο αρμόδιος για θέματα ενέργειας Αμερικανός αξιωματούχος Ρίτσαρντ Μόρνινγκσταρ έχει δηλώσει ότι, εάν δεν μπορεί να προκύψει συμφωνία οριοθέτησης, «μπορώ να φανταστώ μία περίπτωση, στο Αιγαίο ή σε κάποια άλλη αμφισβητούμενη περιοχή, όπου το οικονομικό όφελος είναι και για τις δύο χώρες τόσο μεγάλο, που τις συμφέρει να καταλήξουν σε μια επιχειρηματική λύση, ακόμη και εάν δεν συμφωνούν στα συγκεκριμένα όρια».

Εξαιρετικά εύγλωττη είναι και η παρακάτω παρότρυνση του Τούρκου υπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Μπαγίς: «Στις διαφιλονικούμενες περιοχές πρέπει να φτιάξουμε πλατφόρμες άντλησης πετρελαίου και αυτές να γίνουν πλατφόρμες επίλυσης των διαφορών… Η Τουρκία είναι πάντα έτοιμη για τη μεγάλη λύση, αλλά ίσως πρέπει πρώτα να επιλύσουμε κάτι μικρό, που θα οδηγήσει στη μεγάλη λύση, σε μια λύση-πακέτο».

Πώς, όμως, μπορεί να υπάρξει συνεκμετάλλευση, εάν δεν έχει οριοθετηθεί η υφαλοκρηπίδα; Για να οριοθετηθεί, όμως, πρέπει πρώτα να ξεκαθαριστεί το εύρος των εκατέρωθεν χωρικών υδάτων, ώστε να είναι σαφές ποια είναι τα διεθνή ύδατα. Εάν συμβεί αυτό, τότε μπορεί να υπάρξει συνεκμετάλλευση, αφού θα είναι σαφές ποια ποσοστά δικαιούται η μια και ποια η άλλη πλευρά.

Εάν δεν έχει προϋπάρξει οριοθέτηση, η ελληνοτουρκική διαπραγμάτευση για τους όρους συνεκμετάλλευσης θα γίνει στον αέρα και, βεβαίως, προς όφελος της Άγκυρας, η οποία είναι αυτή που αμφισβητεί, πιέζει και διεκδικεί. Όταν οι Τούρκοι μιλάνε για συνεκμετάλλευση, εννοούν ότι το όφελος από την εξόρυξη θα μοιραστεί εξίσου. Το είπε καθαρά ο Μπαγίς. Σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας, όμως, η Τουρκία δικαιούται ένα πολύ μικρό ποσοστό υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ στο Αιγαίο και ένα κατά τόπους διαφοροποιημένο ποσοστό ανατολικά της Ρόδου, λόγω της ύπαρξης του συμπλέγματος του Καστελόριζου. Με άλλα λόγια, η όμορφη λέξη «συνεκμετάλλευση» δεν είναι τίποτ’ άλλο από ένα όχημα παραπλάνησης για παραχώρηση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και πλούτου.

Ποντάροντας και στην οξύτατη οικονομική κρίση, ορισμένοι στην Αθήνα προτείνουν τη συνεκμετάλλευση σαν λύση με το εξής επιχείρημα: «Μια υφαλοκρηπίδα που δεν μπορούμε να εκμεταλλευτούμε είναι μια άχρηστη υφαλοκρηπίδα. Γιατί να μην μοιραστούμε με τους Τούρκους ένα όφελος, που αλλιώς δεν θα το έχουμε καθόλου;». Αυτό που αποσιωπούν δεν είναι μόνο ο εκβιασμός. Είναι και ότι όποια ποσοστά θα αποφασίζονταν σε μια συμφωνία συνεκμετάλλευσης θα δημιουργούσαν ισχυρό προηγούμενο και στο επίπεδο των κυριαρχικών και διοικητικών δικαιωμάτων της Ελλάδας.

Επί των ημερών της κυβέρνησης Γιώργου Παπανδρέου, η τουρκική πλευρά καλλιεργούσε το κλίμα ότι η συμφωνία για συνεκμετάλλευση βρισκόταν στα σκαριά. Ο Μπαγίς είχε δηλώσει τότε ότι στις διερευνητικές επαφές έχει σημειωθεί «σημαντική πρόοδος». Η αλήθεια είναι πως η κυβέρνηση Ερντογάν επιχειρεί να εγκλωβίσει διπλωματικά την Αθήνα σε μια δυναμική διευθετήσεων, που θα προκύψουν από διμερείς διαπραγματεύσεις και όχι από την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου.

Οι ελληνικές ελίτ έχουν σε μεγάλο βαθμό την τάση να φλερτάρουν με τέτοιες ιδέες όχι μόνο λόγω των αμερικανικών πιέσεων, αλλά και λόγω της δικής τους τάσης να κάνουν εκπτώσεις στα εθνικά συμφέροντα, με την ελπίδα ότι έτσι θα ξεμπερδεύουν με το χρόνιο πρόβλημα της τουρκικής επεκτατικής πίεσης. Από τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 2000 οι ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών έχουν πάρει μια τροπή προς την κατεύθυνση του «συν» ως τρόπου συνολικής διευθέτησης. Συζητούσαν σοβαρά το ενδεχόμενο να γεφυρώσουν τις υφιστάμενες διαφορές απόψεων με την υιοθέτηση κοινών δράσεων: συνεκμετάλλευση όσον αφορά στην υφαλοκρηπίδα και συνδιαχείριση όσον αφορά σε λειτουργίες και καταστάσεις στον εναέριο και θαλάσσιο χώρο του Αιγαίου με την επίκληση τεχνικών λόγων. Μια τέτοια διευθέτηση, βεβαίως, θα ισοδυναμούσε με αλλαγή του νομικού καθεστώτος και αναγνώριση στην Τουρκία δικαιωμάτων και εκεί που δεν της παρέχει το Διεθνές Δίκαιο.

Επίκαιρα